Terug naar het nieuwsoverzicht.

De onderkant van het borduurwerk

Door: Ben Tramper

Hield het geloof van protestanten, katholieken en joden stand in de confrontatie met het lijden in de nazikampen tijdens de Tweede Wereldoorlog? Dr. Bettine Siertsema, medewerker van het Blaise Pascal Instituut aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, las meer dan honderd dagboeken en memoires van Nederlandse Holocaustoverlevenden en ontdekte van wel, ook als de zin van alle verschrikkingen hun een compleet raadsel was. „Bijbels waren in het kamp goud waard.”

„God vergist zich niet. Alles lijkt een verward borduurwerk, zinneloos en verschrikkelijk. Maar dat is de onderkant. Eens zullen wij de bovenkant zien en dan zullen wij ons verwonderen en danken.”
Was God aanwezig in Auschwitz? Voor Rafaël Tijhuis, een karmeliet uit Rijssen, speelde die vraag tijdens zijn jarenlange verblijf in het concentratiekamp van Dachau in het geheel niet. „God is de Ene met wie men onder alle omstandigheden verbonden blijft”, tekende hij in zijn dagboek aan. „Zijn alomtegenwoordigheid, een waarheid die vroeger niet ver boven de theorie uitkwam, ervaren wij hier intens, en krijgt een zodanige gestalte dat zij vaak aangenaam aanvoelt. Zijn voorzienigheid is het kussen waarop men zijn gekwelde ziel te rusten leggen kan. Je weet dat God je zal leiden: wat er ook mag gebeuren, het gebeurt slechts omdat Hij het wil. In afwezigheid van elke menselijke genoegdoening komt men tot volledige overgave aan de goddelijke voorzienigheid, en daardoor tot God. Gebrek aan alles wat nodig is om te leven schept meer ruimte voor de Verborgene.”Tijhuis’ dagboek is een van de vele egodocumenten van Nederlandse overlevenden van de nazikampen die na de oorlog werden gepubliceerd. Dr. Bettine Siertsema (52) heeft ze alle gelezen en stelde zich de vraag hoe gelovigen omgingen met een kwaad dat tot dan toe onvoorstelbaar was en dat door zijn omvang en intensiteit voor levensgrote vragen stelde, niet het minst op religieus en moreel terrein. Begin deze maand promoveerde zij op haar studie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Het proefschrift staat vandaag centraal op het symposium ”Het wapen van de geest”, over de manier waarop gevangenen zich destijds teweer stelden tegen de ontmenselijking van het concentratiekamp.

Bedoeling
Veel gelovigen die na de oorlog hun ervaringen op schrift stelden, kenden in de nazikampen weliswaar hevige aanvechtingen, maar hielden niettemin vast aan de overtuiging dat God van hen afwist en dat Hij hun leven leidde, ook al doorzagen zij de bedoeling van het lijden niet. Dr. Siertsema citeert in dit verband uit de autobiografische aantekeningen van Corry ten Boom. „God vergist zich niet. Alles lijkt een verward borduurwerk, zinneloos en verschrikkelijk. Maar dat is de onderkant. Eens zullen wij de bovenkant zien en dan zullen wij ons verwonderen en danken.”

Lees het volledige artikel door te klikken op de link hieronder.

Reformatorisch Dagblad - 21 november 2007